Search This Blog

Pages

Sunday, February 21, 2010

Kan veng

Kan veng Durtlang Leitan hi veng nuam ve tak chu a ni. Tunhma phei chuan hausa bik leh reithei bik pawh awm chuan lem lo in kan in rual pet pet a. Tun hnaiah mihausa hoin an rawn bawh nasa a, kan dinhmun pawh a inchen ta lo khawp mai. Thlakhat a cheng nuai tam lalut thei an awm laiin, sang li sang nga aia tlema la nung ve hram hram te pawh an awm nawk a ni. Leitan Presbyterian Kohhran Biak In kawt atanga ka lak an ni hlawm.

A hnuai pahnih hi chu kan in atanga ka lak an ni ve thung.

Durtlang Leitan hi Durtlang khua a veng pakhat a ni a. Durtlang hi a zau khawp mai, veng hrang hrang a awm a, chungte chu: Durtlang (Durtlangah pawh hian veng hrang hrang a awm), Durtlang Leitan (Leitan, Leitan Ramthar leh Leitan 'S') leh Durtlang North (tun hmain Durtlang Vengthar tih a ni thin) te an ni a. Selesih leh Muthi pawh hi Kohhran lam atanga thlir chuan Durtlang khua an ni ti ila a sual awm love.
Durtlang ah hian hmun pawimawh tak tak a awm a. Synod Prebyterian Hospital, Aizawl Theological College, Synod Rescue Home, Hermon Children's Home, Women Polytechnique College, Hmangaihna in, Remand Home, Blind School. A dang chu ka hre mai ta lo hlawm. Hengte hi Kristian khua ni tura Pu M. Lalsuaka'n Durtlang khua a lo din avanga Durtlang khua leh tui te leh Mizoram mipui pumpui ten a Pathian malsawmna kan dawn a ni a tih theih ang.
Durtlangah i rawn kal a, i hmanhmawh em em te a nih loh chuan min rawn thlawh ve ngei dawn nia.





HMA LAM PANA KAL



Thian te'n Krismas chawlh hlim taka an hman laiin National Seminar on Catalysis hmangin Tezpur University ah ka han kal a. India ram mai bakah USA leh South Africa atang te'n Scientist lar tak tak an rawn kal a ni. Tin, keimah ang bawk a Researcher thahnem tak, India rama zirna tha tak tak atanga rawn kalte nen pawh inkawm hona hun hlimawm tak kan han nei thei a. Krimas boruak lunglengthlak tak thin pawh rinai tak chuan ka tuar dai thei. Tezpur University hi ralkhat atangin ka lo hmelhriat tawh thin a, amaherawhchu ka rin ai daih in a lo changkang a, a hmunhma a nuam in, fai pawh a lo fai kher mai. Thil thahnem tak zirchhuah ka neih mai bakah Mizoram leh hnam taka hmathlir thui tak min neih tir tu a nih avangin ka thil han experience te tun thleng hian ka la sawi bang thei lo.


Science thiamna kawngah Mizo te kan la hnufual zia ka han hrechhuak a, khawvel hmundang chu sawi loh kan thenawm Assamese te pawh kan la phak lo han han hle mai. Anni zawng kum 1950 vel atanga Science and Technology lama bul lo tan tawh leh research pawimawh zia hria a, lo buaipui tawh an ni a, umphak mai chu an harsa deuh ang. Mahse, level inang theuh theuh ah erawh chuan keini aia an thiam bikna ka hre lo va, keini aiin an thiam lo mah mah em aw te ka ti hial.


USA atanga lo kal Professor pakhatin hnehsawh tak mai leh ngaihnawm tak maiin an hnathawh chungchang ah presentation a rawn pe a, a ropui hle mai. Ram changkang zawk ten science & technology pawimawhzia hria a research lama thapui an thawh nasat zia te han hriat chuan rual awh a na ka ti. Duhtawk a hman tur pawisa an nei bik te, research ti tur leh ti mekte tana opportunity that bik zia te ka hriatin an dinhmun a din ve ka chak a, an tih thei ang tih ve theih te pawh ka chak hle mai. Vai leh mingo te hian keini aia thluak an neih that bikna ka hmu lo, amaherawhchu advantage kan inneih that hlei deuh. Kum 100 vel kal ta a tih takzet a bul lo tan tawhtute an ni a, environment tha tak hnuai a seilian leh naupan tet atanga zirna tha ber ber hnuai a seilian an ni. Thik lutuk tur an ni love. Keini paw'n beiseina nung nen hmalam panin hma kan sawn zel alawm le.


Mi hian hna an lo va thawk nasa em. Kar khatah ni ruk hna ka thawk a. Zing dar 9 ah bul tanin, zan dar 12 atanga dar 1 inkar thleng ten hna ka thawk thin (ka inchhuang lo ve). Thawk nasa ka inti a, taima pawh ka inti thin. Mahse kei aia hna thawk nasa an lo va tam em. Kar khata ni sarih chhun zan zawma thawk an lo ni fur mai. Hetiang taka hna thawk nasa ho tan hi chuan hlawhtlin loh chi a ni lo. Plan fel tak an siam a, chumi zulzui chuan taima takin hna an lo thawk mai a ni. Hlawh chungchanga buai buai loin, kan hlawh chu lo tlem deuh pawh ni sela, taima taka hna kan thawh hi chuan Pathian pawh hian mal min sawm chak zek zekin ka ring.


Mizoram University ka ngaihtuah chhuak a, kan bul tan dan hi a dik lo em aw ka ti deuh. North Eastern Hill University te, Tezpur University te pawh a ni, subject pahnihkhat ah an in concentrate deuh bik a. Khawvel puma lar pha Professor te chah chhuakin bul an tan a, chung deparment te chu an lo puitlin deuh hnuah department dang an hawn belh chauh thin a ni. Keini chuan kan thiam leh thiam loh pawh ngaihtuah loin, a awm ang ang kan in lawrkhawm a, department kan han hawng ve chawt zel chu a nia. Hetiang lo deuh hian, keini pawh hian mithiam chah chhuak ila, an lo kal duhna tur a nih phawt chuan an hlawh tur pawh a let tamin tih pun sak ila. Anni kaihruaina hnuaiah keinin lo zirin, experience hlu tak neih lo tum ila a tha viau zawk tur a nia leh. Kan zirna insang ber leh nakin a kan hnam innghahna tur hi a bilh ah a tho lo deuh a maw ni chu le ka ti thin. Engpawh ni se, a that leh that loh hre turin a la hma deuh bawk a, ngunthluk takin in thlir zel phawt teh ang.


Ram leh hnamin hma a sawn dawn chuan Science & Technology ah hma kan sawn a ngai a ni. Chumi tel lo chuan hmasawnna a awm lo. Kan nitin nunphung te, kan incheina te, kan hawiher leh khawthlir chena kan hmasawnna hi Science & Technology hmasawnna in a ken tel a ni. Mizoram hian resource mumal tak kan nei lo, mahse Science & Technology a hma kan sawn a, hmathlir (vision) kan neih that phawt chuan India ram a state changkang ber leh hmansawn ber kan ni thei a ni tih hria in, Science & Technology lamah tan ila deuh deuh teh ang u.