Search This Blog

Pages

Thursday, September 30, 2010

Ka tawnhriat atanga ka thil hriatchhuah thenkhat

Kum 2005 leh 2006 khan kum zawn in, vanneih thlak tak maiin University of Liverpool leh University of Sheffield ah PhD tih theihna tur admission ka hmu hlauh mai a. Harsa tak leh nasa taka ka buaipui avanga hmu thei hram ka ni. Lehkhathawn manah pawh pawisa ka seng hnem hman hle mai a. Liverpool a ka hmuh tum hian inring hman mang lova hmu ka nih avang leh ka buaipui lai pawhin ka hmuh phak ka rin chiah loh avanga ngaihsak zui lo ka ni a.

Ka hmu tih ka hriat a, an lehkha pawimawh ho ka hmuh chuan scholarship dil tur min kawhhmuh ho kha an lo khar hman deuh vek a. Pakhat chiah ka dil hman a, chu lah Mizoram atang chuan a thang chhung a lo rei deuh bawk si nen, ka dilna chuan a thleng hman ta chuang lo a. Chinchang kan hre tam lo nen, ui tak chungin ka enliam ta ringawt mai a ni. A kum leh hian engkim inring hman vek turin ka inbuatsaih a. Hemi tum hi chuan confi tak chungin ka buaipui a, kum 1989 a thenawmte black and white TV te chi, ben nun ngaia inkhel ka en tum atanga ka lo tan tawh club awmna, Liverpool chu ka lung min lentu ber anih avangin kan beisei leh a.

Mahse a hma kuma ka zawm tak loh avangin min lo pe leh duh tawh si lo a, kum khat dang nghak turin min lo ti a ni. Hmun dangah ka’n zawng leh a, Sheffield University hian min lo offer leh ta hlauh mai a. Ka supervisor tur (Dr Simon Jones) thleng in min tih fel sak a, amah nen pawh kan inbia in, ka synopsis tur nen lam ka ziak hman a. Scholarship dil tur pawh min kawhhmuh a, ka dil ta nghe nghe a. Visa dilna a thil tel tur lehkha thlengin min rawn thawn a, visa dilna a harsatna eng emaw a awm palh a phone tur hming leh number nen lam a awm a ni.

Ka scholarship dil pawh chu ka hmu a, mahse midangte anga academic record tha lutuk nei ta lo chu tuition fee chanve chiah ka hmu a. Chu chu India pawisa chuan nuai 20 hu vel a ni. A chanve dang chu SBI atanga Education loan lakin a tih theih mai ka ring a, ka pa in min lo tuipui bawk si nen, kan in leh lo dahkham in loan chu kan buaipui ta a.

Bank a hnathawk ho, biak har deuh deuh dawr reng ai chuan kan Sorkar hruaitute hian thil min tihsak theih an lo nei mial lo maw tiin an lakah beiseina ka’n tisang ve pah bawk a, ka dawr ta hlawm a. Chuta ka beisei chu sponsorship lehkha a ni. A pawisa fai chuan tuman min pek duh ka ring lo a, mahse a thu a min sponsor-na lehkha a ni ka duh chu ni. Ka thlen thlak tawh phawt chuan Mizo dangte ang bawkin eng emaw zah chu ka thawk chhuak ve ngeiin ka ring tlat. Pawisa hi ka nei daih ngei a ni tih an hriat phawt loh chuan visa min pe duh bawk si lo. Chuvang chuan officer leh minister hrang hrang ka dawr kual ta a, ka kal kual nasa ngang mai. Tum a ruh bawk a, ka hah awm pawh ka hre lo.

Khatih laia Education minister phei chu hmuh a lo harsa viau mai a, vawi kua ka kal hlawhchham a, a vawi sawmna ah a PA/PS, nula pakhatin min khawngaih ta deuh a, min luh tir ta hram a. Khatih laia Chief Minister kha hmuh tumin ka va kal leh a, mahse kan ram hruaitute laka ka beiseina hi hetah hian a tawp ta a ni. CM hi ka hmu thei lo hul hual a, chutih laiin contract leh thil dang dil tur te chuan an hmu thei reng tho si. Pawisa dil tur ka ni lo a, ram leh hnam tana thil tha tih ve ka duh avang leh, ram changkang zawka thiamna te chu paw chhuak ila, thil zir tur tam tak awmte pawh zir thiamin, chumi thiamna nen chuan let leh ila tih rilru pu chunga he sponsorship lehkha hi dil tum ka ni.

Vawi tam hmuh tumin ka kal a, a hmuh theih loh an lo ti zel a, ka kal tawp ber tum phei chuan rilru na tak chungin ka haw a, engtik hunah emaw chuan dinhmun tha takah te pawh ka la ding ve mahna. Chutiang hun a lo thleng anih paw’n mite ber tan pawha biak theih loh khawpin ka indahsang ngai lovang ti rilru chungin leh ram hruaitute laka beiseina sang nei leh ngai tawh lo tura rilru thar pu chungin in ka haw ta a ni.

Education loan lah chu a hunah min pe thei ta bawk si lo a, midang hnena tanpuina ka dil te lahin tihngaihna min hriatpui bawk si lo nen. Hemi tum hian hausa chhungkua atanga chawr chhuak nih ve ka chak khawp mai. Mahse, engtik hunah emaw chuan ramchangkang zawkah thiam zirin ka la awm tho ang tih rilru pu chungin ka sukna ngaiah ka’n su leh ta a ni. Amaerawhchu, thing delh loh lung delh lo na na na, hma kan sawn ve zel e.

He ka tawnhriat atanga ka thil hriatchhuah thenkhatte chu:

1. English leh mingo dang te pawh an ni ang, keini Indian ho nena khaikhin chuan an lo smart hle mai. Ka e-mail thawn pawh a tukah min rawn chhang nghal zat zat thin a. Lehkha pawimawh ka chah pawh a hun takah a rawn thleng chat chat thin. Ka certificate an tihsual avangin CSIR leh UGC hi vawi tam biak ka tum tawh a, e-mail leh lehkha pawh ka thawn zing khawp mai. Vawi za chuang ka phone tawh a, vawi hnih chiah min la pick up sak a, vawikhatna ah chuan Hindi bak tawngdang thiam lo in min rawn chhang a, a vawi hnihna ah hian mi pathum an inpekchhawn hnuah vainu, English thiam nen kan inbe thei ta chauh a ni. India rama zirna in hmunpui ber ah hetiang thil a thleng hi a mak ka ti khawp mai.

2. Bank ho hian advertisement velah education loan kan pe thei, etc tiin an in advertise nasa viau thin a, a tak takah chuan an lo pe tha duh der lo. Education loan phei hi chu loan rau rau ah pawh an pek hreh ber te zing ami niin ka hre ta.

3. Mizo te hi a tak takah chuan kan lo inhmangaih vak lo amaw ni chu aw ka ti ta. Ka tanpui chuan midangte hi an rawn ding chhuak ve palh ang tih rilru hi kan pu thum hlawm a ni deuh ber in ka hria. South Indian ho khu an fakawm ka ti viau, zirna lam (ka hriat zawng) ah phei chuan an lo in tanpui nasa khawp mai.

4. Khami tuma ka biak pakhat (a hming ka hre reng ta lo, a pension tawh in ka hria a, State Planning Board awmna buildingah khian a thu, an pu ber a ni awm e, a fel khawp mai) chuan ka lehkha kha a en vung vung a, “Hei chu Cabinet thutkhawm huna an sawiah dah tel tur a nih hi”, a ti ta roh a. Hmun danga ka awm hnuah ka thianpa pakhatin an sawi chhuah thu leh hma lak chhunzawmna chi nia an ngaih thu min rawn hrilh nghe nghe a. Sponsorship/scholarship chungchang hi an lo pass ta nge, kumin kumtir khan kan thianpa pakhatin phur fein min rawn hrilh ta bawk a ni. Amaerawhchu, ka lehkha vanga an pass anih ka ring lova (an lo pass ta anih pawhin), a tulna in a ur thlu ve tawh hrim hrim niah ka ngai.

Engtik hunah emaw chuan kan sorkar hian Sponsorship te hi a la pe chhuak ngeiin ka ring a, scholarship te pawh a la pe chhuak zel ang. Hah tak leh beiseina sang tak nen ka lo buaipui ve tawh a, beiseina sang tak neih hnua beidawn hrehawm zia pawh ka hrethiam. Kan ram leh hnam hmasawn nan khawvel thiamna sang ber ber hi kan thiam a, kan lo hriat ve hi a tul a. Zirna tha ber ber leh environment tha tak hnuai a kan sei len ve hi a tha a ni (mahse, kan ram leh hnam hi theihnghilh ngai lo ila). Chuvang chuan kan sorkar hian Mizo thalai te hi ram pawnah thawn chhuak zur zur teh se. Chutih laiin, Mizorama an rawn let leh ngei theih nan intiamkamna erawh siam ni thin sela. Tin, felfai tak leh fair taka thlanchhuah thin nise a tha hle bawk ang.

2 comments: